Vernieuwd advies zaaiafstand

22 maart 2022

De afgelopen drie jaar heeft het IRS de invloed van de zaaiafstand in de rij op de inulineopbrengst onderzocht. Er waren verschillende aanleidingen om dit onderzoek te doen: het leek erop dat de huidige rassen minder hol en meer in een bietvorm groeiden, waardoor ruimer zaaien mogelijk leek. Daarnaast zou ruimere zaai de mogelijkheden vergroten om (in de toekomst) in de rij te schoffelen. Ook zou duurder geworden (pillen)zaad ervoor kunnen zorgen dat het financiële optimum bij een ruimere zaaiafstand ligt.

Om deze aannames na te gaan, zijn jaarlijks twee proefvelden aangelegd waarbij met verschillende afstanden werd gezaaid. Op basis van de resultaten uit deze proefvelden is het advies voor de zaaiafstand geactualiseerd.

Opzet van de proefvelden

In 2019, 2020 en 2021 werd telkens zowel een proefveld op klei- als op zandgrond aangelegd. Er werd gebruik gemaakt van gepileerd zaad van zowel standaardrassen als van sulfonyl-urea tolerante rassen. De afstand tussen de rijen is telkens 50 cm geweest. Met volgende zaaiafstanden in de rij werd gezaaid:

zaaiafstand (cm)	aantal zaden (/ha)
8,0	250.000
8,9	225.000
10,0	200.000
11,4	175.000
13,3	150.000
16,0	125.000

De zaaiafstanden werden gekozen op basis van het aantal zaden per hectare. Er werd, net als in de praktijk, direct op eindafstand gezaaid, dus er vond geen terugdunning plaats om op een gewenst plantaantal uit te komen.

Ruim na opkomst werden planten geteld, zodat van elk veldje het aantal planten en het opkomstpercentage bekend was. De veldjes met minder dan 40% veldopkomst werden uit de analyse gehouden. De proefvelden werden allemaal na half oktober geoogst, zodat het gewas zo goed als uitgegroeid was.

Bij 8 tot 10 centimeter maximale inulineopbrengst (bij rijafstand van 50 cm)

Uit de resultaten bleek dat de maximale inulineopbrengst bij een zaaiafstand van 10 centimeter werd behaald. Dit geldt bij de onderzochte rijafstand van 50 cm. Nauwere zaaiafstanden zorgden voor een nagenoeg gelijke inulineopbrengst. Bij zaaiafstanden ruimer dan 10 centimeter daalde de inulineopbrengst: bij 13,3 centimeter was dit circa 4% lager en bij 16 centimeter was dit al bijna 10% lager (zie grafiek 1).

Grafiek 1. Relatieve inulineopbrengst tenopzichte van de zaaiafstand.

Financieel optimum tussen 10 en 13 centimeter (bij 50 cm rijafstand)

Als de kosten van het zaaizaad worden meegenomen, verschuift het optimum naar een ruimere zaaiafstand. Een zaaiafstand van 10 centimeter is optimaal, maar bij zaaiafstanden tot 13,3 centimeter daalt het saldo nauwelijks: circa €25 per hectare. Bij zaaiafstanden nauwer dan 10 centimeter daalt het saldo sneller. Dit komt doordat zaaiafstanden van 8,9 of 8,0 centimeter niet zorgen voor extra inulineopbrengst, terwijl de zaaizaadkosten met 12,5% en 25% toenemen. Als op 16 centimeter gezaaid wordt, daalt het saldo met gemiddeld €250 ten opzichte van 10 centimeter (zie grafiek 2).

Grafiek 2. Saldo ten opzichte van de zaaiafstand.

Conclusies

Door het onderzoek drie jaar uit te voeren, de proefvelden op zowel klei- als zandgronden aan te leggen en verschillende rassen te gebruiken, werd de invloed van het seizoen, de grondsoort en het ras zoveel mogelijk uitgemiddeld. In dit onderzoek is uitgegaan van een veldopkomst van minimaal 40%, aangezien bij een lagere veldopkomst de invloed van de zaaiafstand ondergeschikt is aan de opbrengst en in de praktijk bij deze veldopkomst waarschijnlijk besloten wordt tot overzaaien.

Bij een rijafstand van 50 cm is een zaaiafstand van 10 centimeter zowel op het gebied van inulineopbrengst als saldo de optimale zaaiafstand. Door nauwer te zaaien neemt de inulineopbrengst niet toe, terwijl de zaaizaadkosten wel aanzienlijk toenemen. Bij 13,3 centimeter is de inulineopbrengst circa 4% gedaald, echter door lagere zaaizaadkosten is het saldo slechts €25 lager dan bij een zaaiafstand van 10 centimeter. Bij ruimere zaaiafstanden dan 13,3 centimeter daalt de inulineopbrengst en bijgevolg het saldo snel, waardoor uit dit onderzoek geconcludeerd kan worden dat ruimer zaaien dan 13,3 centimeter moet worden afgeraden.

Contact:

Jan-Kees Boonman (IRS)

boonman@irs.nl

06-15102439